Οι περισσότερες γυναίκες θα ακούσουν σε κάποια στιγμή της ζωής τους ότι έχουν μία κύστη στις ωοθήκες. Οι κύστεις ωοθηκών είναι πολύ συχνό εύρημα σε γυναίκες κάθε ηλικίας και μπορεί να έχουν ποικίλο μέγεθος. Κάποιες φορές συνοδεύονται από πόνο ή διαταραχές της εμμήνου ρύσεως. Στην μεγάλη τους πλειονότητα, ευτυχώς, οι κύστεις ωοθηκών δεν απαιτούν χειρουργική εξαίρεση και δεν σχετίζονται με κακοήθειες. Επειδή η αιτιολογία είναι διαφορετική, είναι σκόπιμο να διαχωριστούν οι γυναίκες σε αυτές που είναι στην αναπαραγωγική ηλικία και έχουν κανονικούς έμμηνους κύκλους και στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.
Γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας
Απλές κύστεις: Οι πιο κοινές κύστεις ωοθηκών στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας είναι οι λεγόμενες λειτουργικές, οι οποίες αντιστοιχούν σε ωοθυλάκια που μεγάλωσαν αλλά δεν υπέστησαν ρήξη για την απελευθέρωση των ωαρίων. Οι κύστεις αυτές συνήθως υποχωρούν αυτόματα.
Δερμοειδείς κύστεις (ώριμα τερατώματα): Αποτελούν ένα συχνό τύπο κύστεων σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Πρόκειται για ιστό που αποτελείται από γεννητικά κύτταρα (germ cells) και μπορεί να περιέχει διάφορα είδη ιστού όπως δόντια, τρίχες, λίπος κλπ. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων η κύστη αυτή είναι απόλυτα καλοήθης, σπάνια η παθολογοανατομική της ανάλυση μπορεί να αποδείξει ότι περιέχει «άωρα», δηλαδή κακοήθη στοιχεία.
Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών: Στο σύνδρομο αυτο (βλ. HYPERLINK) είναι συχνό να ανευρίσκονται υπερηχογραφικά μικρές κύστεις στην επιφάνεια των ωοθηκών. Είναι σημαντικό να αποφεύγονται άσκοπες χειρουργικές επεμβάσεις.
Ενδομητρίωση: Σε γυναίκες με ενδομητρίωση είναι συχνή η παρουσία αιμορραγικων κυστεων στις ωοθήκες. Συνήθως η χειρουργική αφαίρεση είναι σκόπιμη, βλέπε αντίστοιχο κεφάλαιο HYPERLINK.
Κακοήθης νόσος σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας σε λιγότερο του 1% των περιπτώσεων μπορεί να υπάρχει συσχέτιση ο ωοθηκικών κύστεων με κακοήθεια.
Μετά την εμμηνόπαυση
Μετά την εμμηνόπαυση νέα ευρήματα εντός ή πέριξ των ωοθηκών έχουν σαφώς υψηλότερο κίνδυνο σε σχέση με τις νεότερες γυναίκες να σχετίζονται με κακοήθειες, αν και στην πλειοψηφία τους τα ευρήματα αυτά είναι ακίνδυνα.
Μία ειδική κατηγορία αποτελούν οι όγκοι ωοθηκών οριακής κακοήθειας borderline ovarian tumors. Πρόκειται για όγκους με χαμηλό κακόηθες δυναμικό, η σωστή η θεραπεία των οποίων έχει άριστη πρόγνωση.