Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι παγκοσμίως ο τέταρτος συχνότερος καρκίνος και αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες παρά τις τεράστιες προόδους που έχουν γίνει, τόσο σε επίπεδο πρόληψης με τα προγράμματα screening, όσο και σε επίπεδο εμβολιασμό έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων HPV. Στα αρχικά στάδια είναι ασυμπτωματικός και όταν ξεκινήσει να γίνεται κλινικά αντιληπτός η θεραπεία είναι ήδη σημαντικά δυσκολότερη. Ένα από τα πρώτα συμπτώματα που εμφανίζονται είναι η αιμορραγία μετά από την επαφή. Στο 90% των περιπτώσεων σχετίζεται με τον HPV ενώ άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι το κάπνισμα και οι ανοσοανεπάρκειες.
Η διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας γίνεται συνήθως μέσω των προγραμμάτων screening με τη βοήθεια του τεστ Παπανικολάου. Η διάγνωση αυτή επιβεβαιώνεται με τη βοήθεια βιοψίας, ενώ ειδικά για κάποια αρχικά στάδια μία ευρύτερη εκτομή με την έννοια μιας κωνοειδούς εκτομής μπορεί να απαιτηθεί. Μετά την επιβεβαίωση της διάγνωσης διενεργείται η σταδιοποίηση της νόσου. Αυτό γίνεται με συνδυασμό κλινικής εξέτασης και απεικονιστικών τεχνικών: Αξονικής και μαγνητικής τομογραφίας και σε κάποιες περιπτώσεις τομογραφίας εκπομπης ποσιτρονίων. Πολύ συχνά απαιτείται ενδοσκόπηση παρακείμενων οργάνων με την έννοια της κυστεοσκόπησης ή της πρωκτοσκόπησης.
Θεραπεία
Η συχνότερη θεραπεία για τα αρχικά στάδια καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι η ριζική υστερεκτομή. Η ριζική υστερεκτομή είναι μία χειρουργική επέμβαση η οποία περιλαμβάνει την αφαίρεση της μήτρας με τον τράχηλο, ένα τμήμα του κόλπου και το συνδετικό ιστό γύρω από τη μήτρα (παραμήτρια) και τον τράχηλο. Οι ωοθήκες δεν πρέπει απαραίτητα να απομακρυνθούν κατά τη διάρκεια μιας ριζικής υστερεκτομής, αυτή είναι μία απόφαση που βασίζεται στην ηλικία της ασθενούς καθώς και σε άλλες παραμέτρους. Κατά τη διάρκεια του χειρουργείου λεμφαδένες στην πύελο και σε κάποιες περιπτώσεις υψηλότερα μέσα στην κοιλιά αφαιρούνται για να εξεταστούν για καρκινικά κύτταρα.
Μία υστερεκτομή μπορεί να γίνει με συμβατική τομή του κοιλιακού τοιχώματος ή ως ελάχιστα επεμβατική εγχείρηση με λαπαροσκόπηση η ρομποτική χειρουργική. Οι ενδείξεις που επιτρέπουν την ελάχιστα επεμβατική μέθοδο για αυτή τη νόσο αποτελούν διεθνώς ένα πεδίο έντονης συζήτησης. Δεν υπάρχουν ακόμα αποκρυσταλλωμένες διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, πολλοί ειδικοί όμως συστήνουν την ελάχιστα επεμβατική προσέγγιση για γυναίκες με σχετικά μικρούς όγκους μικρότερους από 2 cm και με απουσία άλλων επιβαρυντικών παραγόντων.
Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, επιπρόσθετα, θα χρειαστεί ακτινοθεραπεία, συνοδευόμενη κάποιες φορές από χημειοθεραπεία, ώστε να εξασφαλιστεί η μέγιστη πιθανότητα η νόσος να μην επιστρέψει στο μέλλον. Παράγοντες που συνηγορούν υπέρ μιας επιπρόσθετης θεραπείας με ακτινοβόληση είναι μεγάλοι όγκοι με καρκινικά κύτταρα μέσα στα αγγεία η λεμφαγγεία η που να φτάνουν στα εγχειρητικά όρια ή τους λεμφαδένες.
Μία εναλλακτική αποτελεί η εξαρχής ακτινοθεραπεία, η οποία συνήθως διεξάγεται σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία. Σε λίγες γυναίκες που βρίσκονται σε πολύ αρχικό στάδιο μπορεί να αρκεί η απλή αφαίρεση της μήτρας χωρίς τους παρακείμενους ιστούς. Μάλιστα σε ασθενείς με επιθυμία μελλοντικής τεκνοποίησης μπορεί να υπάρχει δυνατότητα διατήρησης της μήτρας (Hyperlink παρακάτω στη ίδια σελίδα).
Σε περισσότερο προχωρημένα στάδια καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, στα οποία τα καρκινικά κύτταρα διηθούν τα παραμήτρια προτιμάται η ακτινοθεραπεία με συνοδό χημειοθεραπεία. Στις περιπτώσεις αυτές ένα τμήμα της ακτινοθεραπείας διενεργείται ενδοκοιλοτικά, με ειδικούς φορείς ιριδίου δηλαδή εντός της μήτρας («βραχυθεραπεία). Είναι εξαιρετικά σημαντικό να τονίσουμε ότι σε αντίθεση με την κοινή πεποίθηση, ότι πρόκειται απλώς για παρηγορητική παρέμβαση, σε πάρα πολλές περιπτώσεις (έως και 60%, ανάλογα με το στάδιο) και αυτή η θεραπεία μπορεί να θεραπεύσει εντελώς τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
(εδώ θα παραπέμπει το hyperlink) Μία ιδιαίτερα σημαντική ομάδα ασθενών είναι οι γυναίκες οι οποίες έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, αλλά επιθυμούν μελλοντικά να τεκνοποιήσουν. Τόσο η αφαίρεση της μήτρας, όσο και η ακτινοβόληση, στερούν από τη γυναίκα πλήρως τη δυνατότητα να κυοφορήσει και ουσιαστικά την παραπέμπουν σε λύσεις παρένθετης μητρότητας, ενδεχομένως με δικά της ωάρια, η μελλοντικά στη μεταμόσχευση μήτρας που έχει ήδη πραγματοποιηθεί επιτυχώς σε γερμανικά νοσοκομεία.
Υπάρχουν θεραπείες στις οποίες διατηρείται η γονιμότητα εάν υπάρχει σχετική επιθυμία και εκπληρώνονται πλήθος προϋποθέσεων. Σε γενικές γραμμές αυτό μπορεί να γίνει στα πρώιμα στάδια Ia1 Ia2 και Ib1 και σε σχετικά μικρούς όγκους. Ανάλογα με το στάδιο η εγχείρηση που θα πραγματοποιηθεί μπορεί να είναι μία κωνοειδής εκτομή με ευρέα υγιή όρια, μία απλή τραχηλεκτομή, αφαίρεση δηλαδή του τραχήλου της μήτρας, σε αυτή την περίπτωση με την παράλληλη διενέργεια περίδεσης άνωθεν του σημείου εκτομής, ή εναλλακτικά μία ριζική τραχηλεκτομή, αφαίρεση δηλαδή του τραχήλου μαζί με παρακείμενους ιστούς, διατηρώντας όμως τη μήτρα. Σε αυτές τις περιπτώσεις παραμένει η δυνατότητα αφαίρεσης λεμφαδένων στην πύελο. Σε κάποιες περιπτώσεις οι επεμβάσεις αυτές μπορεί να διενεργηθούν λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά.