Ενδομητρίωση

Η ενδομητρίωση είναι νόσος κατά την οποία το ενδομήτριο, ο βλεννογόνος δηλαδή του εσωτερικού της μήτρας, αναπτύσσεται σε άλλες θέσεις εκτός της κοιλότητας της μήτρας. Η κατάσταση αυτή, η οποία είναι αρκετά συχνή, μπορεί να προκαλεί έντονα συμπτώματα, κυρίως πόνο, και αποτελεί ταυτόχρονα μία από τις αιτίες υπογονιμότητας. Η αιτία της ενδομητρίωσης δεν είναι απόλυτα διευκρινισμένη, σύμφωνα με θεωρίες όμως, κατά τη διάρκεια της περιόδου υπάρχει ροή αίματος διαμέσου των σαλπίγγων πίσω προς την κοιλιά (θεωρία της ανάδρομης εμμήνου ρύσεως – retrograde menstruation theory).

Συμπτώματα: Ο πόνος στην ενδομητρίωση προκαλείται τυπικά ακριβώς πριν ή κατά την έμμηνο ρύση. Μάλιστα συχνά υπάρχει επιδείνωση των συμπτωμάτων με την πάροδο της ηλικίας κατά τη διάρκεια των αναπαραγωγικών ετών. Επίσης είναι συχνός ο πόνος κατά μετά τη σεξουαλική επαφή. Ανάλογα με την εντόπιση του εμφυτευμένου έκτοπου ενδομητρικού ιστού μπορεί να υπάρχει πόνος κατά την λειτουργία του εντέρου ή κατά την ούρηση, συμπτώματα τα οποία επιδεινώνονται κατά τη διάρκεια της περιόδου. Συχνά η ενδομητρίωση σχετίζεται με υπογονιμότητα, γιατί δημιουργείται φλεγμονή και συμφύσεις που δυσχεραίνουν τη λειτουργία των ωοθηκών και σαλπίγγων. Εάν η εγκυμοσύνη ξεκινήσει, αντίθετα, η ενδομητρίωση δε σχετίζεται με αυξημένες επιπλοκές κατά την κύηση, ενώ τα συμπτώματα της κατά τη διάρκεια της κύησης συνήθως βελτιώνονται.

Συχνά σε ασθενείς με ενδομητρίωση δημιουργούνται κύστεις ωοθηκών που περιέχουν ενδομητριωσικό ιστό. Οι χαρακτηριστικές αυτές κύστεις καλούνται ενδομητριώματα και συνήθως είναι γεμάτες με παλαιό αίμα που εμφανίζεται σαν σοκολατοειδές υγρό. Γι’ αυτό στην καθομιλουμένη καλούνται και σοκολατοειδείς κύστεις. Τα ενδομητριώματα έχουν χαρακτηριστική εικόνα στο ενδοκολπικό υπερηχογράφημα. Εάν προκαλούν συμπτώματα η αφαίρεση τους συνιστάται.

Η σίγουρη διάγνωση της ενδομητρίωσης μπορεί να είναι δυσχερής. Επειδή ο πόνος στην κάτω κοιλία μπορεί να προκαλείται από πολλές άλλες καταστάσεις όπως φλεγμονές, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή μυϊκό σπασμό, οι καταστάσεις αυτές πρέπει να διευκρινιστούν κατά τη διαφορική διάγνωση. Μόνη σίγουρη διάγνωση αποτελεί η λαπαροσκοπική επιβεβαίωση της νόσου, επέμβαση κατά την οποία συνήθως διενεργείται και η θεραπεία της. Το κολπικό υπερηχογράφημα υψηλής ευκρίνειας είναι σε πολλές περιπτώσεις βοηθητικό, ενώ για συγκεκριμένες εντοπίσεις ενδομητρίωσικού ιστού, όπως για παράδειγμα ανάμεσα στον κόλπο και το ορθό, μπορεί να είναι χρήσιμη και η μαγνητική τομογραφία.

Ανάλογα με τη βαρύτητα και την έκταση της νόσου υπάρχουν σήμερα μοντέλα ταξινόμησης.

Η θεραπεία της ενδομητρίωσης είναι φαρμακευτική και χειρουργική.

Κατά τη φαρμακευτική θεραπεία γίνεται προσπάθεια ελέγχου των συμπτωμάτων. Συχνές παρεμβάσεις αποτελούν παυσίπονα τα οποία χαρακτηρίζονται ως μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα και τα οποία μπορούν να ελαττώσουν σημαντικά τον πόνο μπλοκάροντας την απελευθέρωση προσταγλανδινών, παραγόντων πού συμμετέχουν στην πρόκληση του πόνου κατά την περίοδο. Τα φάρμακα αυτά παρουσιάζουν τη μέγιστη αποτελεσματικότητα όταν χορηγούνται μία έως δύο ημέρες πριν την έναρξη της περιόδου. Δυστυχώς δεν δρουν αιτιολογικά και πέρα του ελέγχου των συμπτωμάτων δεν αναστέλλουν την εξάπλωση της νόσου.

Αντίθετα η χορήγηση αντισυλληπτικών δισκίων, η οποία στην περίπτωση της θεραπείας της ενδομητρίωσης γίνεται διαρκώς, χωρίς δηλαδή επταήμερη διακοπή μεταξύ των κύκλων, αναστέλλει την περίοδο και το σχετιζόμενο με αυτή πόνο αρκετά αποτελεσματικά. Ειδικότερα σκευάσματα που περιέχουν μόνο προγεστερόνη μπορεί να προσφέρουν μακροχρόνια βελτίωση. Σε κάποιες γυναίκες υπάρχει όφελος και από τη χρήση ορμονικού σπιράλ. Ακόμα ισχυρότερη ορμονική παρέμβαση αποτελεί η χορήγηση των ανάλογων της εκλυτικής ορμόνης των γοναδοτροφινών (ανάλογα GnRH), τα οποία θα συμβάλλουν στον αποτελεσματικό έλεγχο του πόνου σε πάνω από 80% των ασθενών. Μειονέκτημα αυτής της θεραπείας είναι ότι προκαλείται απώλεια οστικής πυκνότητας και ουσιαστικά η γυναίκα βρίσκεται από ορμονικές πλευράς στη μετεμμηνοπαυσιακή περίοδο, βιώνοντας σημαντικές αλλαγές στην ποιότητα ζωής, όπως εξάψεις, κολπική ξηρότητα, ελαττωμένη λίμπιντο και διαταραχές του ύπνου.

Η χειρουργική θεραπεία της ενδομητρίωσης μπορεί να αφαιρέσει τον παθολογικό ιστό και στις περισσότερες περιπτώσεις να εξαλείψει τα συμπτώματα. Η χειρουργική θεραπεία αποδεδειγμένα μπορεί να ωφελήσει και τη γονιμότητα σε γυναίκες που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδί. Η θεραπεία πρέπει να γίνεται με μεθόδους ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής, ώστε να αποφεύγεται η δημιουργία συμφύσεων. Πρέπει να γίνει σχολαστική απομάκρυνση όλων των εστιών ενδομητρίωσης μέσα στην κοιλιά. Συνήθης είναι η αφαίρεση των ενδομητριωμάτων με διατήρηση των ωοθηκών. Στην περίπτωση διεισδυτικής ενδομητρίωσης που έχει επεκταθεί ανάμεσα στον κόλπο και το ορθό μπορεί να γίνει λαπαροσκοπική εκτομή. Επίσης εάν η ενδομητρίωση έχει προσβάλει και άλλα όργανα όπως τους ουρητήρες μπορεί να γίνει απομάκρυνση του παθολογικού ιστού. Σε ειδικές καταστάσεις όπως στην περίπτωση της αδενομύωσης, μιας νόσου που συνιστά παρουσία έκτοπου ενδομητρικού ιστού εντός του μυϊκού στρώματος της μήτρας, μπορεί να υπάρξει ανάγκη για πιο ριζική θεραπεία με αφαίρεση της μήτρας.

Δυστυχώς ακόμα και η ριζική χειρουργική θεραπεία, αν και αφαιρεί πλήρως την υπάρχουσα νόσο, δεν είναι αιτιολογική ως προς την επαναδημιουργία της. Για το λόγο αυτό είναι πιθανόν να χρειαστεί εκ νέου θεραπεία, υπό την έννοια μιας ορμονικής θεραπείας διατήρησης μετά το χειρουργείο ή μιας νέας χειρουργικής επέμβασης μετά από αρκετά χρόνια. Στην περίπτωση της επανεπέμβασης, αυτή πρέπει να διενεργείται από εξειδικευμένο ιατρό, ειδικό στη θεραπεία της ενδομητρίωσης, γιατί μπορεί να είναι τεχνικά απαιτητική.

Τα τελευταία χρόνια η ρομποτική χειρουργική που αποτελεί την τελευταία εξέλιξη στη θεραπεία της ενδομητρίωσης, και είναι ήδη ευρέως διαδεδομένη στο εξωτερικό, είναι διαθέσιμη και στην Ελλάδα. Στη θεραπεία της ενδομητρίωσης η ρομποτική χειρουργική προσφέρει μεγαλύτερη ακρίβεια των κινήσεων και καθιστά εφικτές ιδιαιτέρως πολύπλοκες επεμβάσεις σε περιπτώσεις εκτεταμένης ενδομητρίωσης για παράδειγμα στην περιοχή των ουρητήρων. Με τη ρομποτική χειρουργική ακόμα και στις εκτεταμένες αυτές περιπτώσεις η αποθεραπεία είναι ταχύτατη.

Έχετε κάποια απορία; Χρειάζεστε βοήθεια;

Χαρά μου να απαντήσω σε οποιοδήποτε ερώτημα σας.
Επικοινωνήστε μαζί μου