Η εξωμήτριος ή πιο σωστά έκτοπη κύηση συμβαίνει όταν η εμφύτευση του εμβρύου γίνεται σε θέση εκτός της ενδομητρικής κοιλότητας. Στο 97-98% των περιπτώσεων αυτή εντοπίζεται στη σάλπιγγα. Σε σπανιότερες περιπτώσεις η εμφύτευση μπορεί να γίνει εντός του τραχήλου της μήτρας, στην ωοθήκη ή ακόμα και στο τμήμα της σάλπιγγας που βρίσκεται μέσα στο τοίχωμα της μήτρας (διάμεση κύηση) ή μέσα στην ουλή μιας προηγούμενης καισαρικής τομής. Sτη σπάνια περίπτωση της δίδυμης κύησης που το ένα έμβρυο βρίσκεται εντός της ενδομητρικής κοιλότητας και το άλλο σε έκτοπη θέση, το φαινόμενο καλείται «ετερότοπη» κύηση.
Ανατομική βλάβη των σαλπίγγων, ως αποτέλεσμα παλαιάς φλεγμονής ή χειρουργείου, αλλά και προηγούμενης εξωμητρίου, αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου για τη δημιουργία της έκτοπης κύησης. Οι γυναίκες που έχουν τοποθετημένο αντισυλληπτικό σπιράλ έχουν μικρότερο απόλυτο κίνδυνο εμφάνισης εξωμητρίου, σε αντίθεση με σχετικούς μύθους, γιατί το σπιράλ είναι αποτελεσματικό στην αποφυγή οποιουδήποτε τύπου εγκυμοσύνης. Από τις κυήσεις όμως που παρά το σπιράλ θα εμφανιστούν, το ποσοστό των εξωμήτριων είναι σημαντικά αυξημένο.
Τα συμπτώματα της έκπτωτης κύησης είναι μη ειδικά. Εμφανίζονται μαζί με τυπικά συμπτώματα εγκυμοσύνης. Συχνά υπάρχει πόνος στην κοιλιακή χώρα και κολπική αιμόρροια πολλές φορές ελάχιστη. Αντίθετα αν συμβεί ρήξη της εξωμητρίου κύησης ο πόνος μπορεί να γίνει πολύ ισχυρός και να εμφανιστούν σχετικά σύντομα συμπτώματα αιμοδυναμικού σοκ.
Η έκτοπη κύηση ενέχει κινδύνους, γιατί μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία ή ρήξη του οργάνου στο οποίο είναι εμφυτευμένη. Η θεραπεία όμως, εάν διαγνωστεί έγκαιρα, είναι γενικά απλή.
Η θεραπεία ξεκινά μετά την επιβεβαίωση της διάγνωσης και μπορεί να είναι φαρμακευτική η χειρουργική
Η φαρμακευτική θεραπεία έχει ένδειξη περίπου στο ⅓ του συνόλου των ασθενών και γίνεται με ένεση ενός φαρμάκου της μεθοτρεξάτης. Τα επίπεδα της χοριακής γοναδοτροπίνης (βHCG) παρακολουθούνται τακτικά και είναι πιθανόν να χρειαστούν και άλλες δόσεις του φαρμάκου. Η επιτυχία της θεραπείας αγγίζει το 95%. Σε περίπτωση επιπλοκής η θεραπεία είναι χειρουργική με λαπαροσκόπηση. Εάν χρησιμοποιηθεί μεθοτρεξάτη πρέπει να αποφευχθεί η εγκυμοσύνη για κάποιο χρονικό διάστημα.
Στην περίπτωση της χειρουργικής θεραπείας η έκτοπη κύηση απομακρύνεται με τη χρήση ελάχιστα επεμβατικών τεχνικών (λαπαροσκόπησης). Η χειρουργική θεραπεία επιλέγεται σε γυναίκες που είναι αιμοδυναμικά ασταθείς και έχουν ήδη χάσει μεγάλη ποσότητα αίματος εντός της κοιλιάς καθώς και σε περιπτώσεις ιδιαίτερα υψηλής χοριακής γοναδοτροπίνης. Η διατήρηση της σάλπιγγας είναι στην πλειονότητα των περιπτώσεων εφικτή. Στην περίπτωση υποτροπής της έκτοπης κύησης στην ίδια σάλπιγγα συνίσταται γενικά η απομάκρυνση της. Ανοιχτές (παραδοσιακές) χειρουργικές τεχνικές για την αντιμετώπιση εξωμητρίου κύησης είναι καλό να αποφεύγονται.