Ο φυσιολογικός έμμηνος κύκλος χαρακτηρίζεται από περιοδική αιμόρροια. Συχνά όμως μπορεί να εμφανιστούν διαταραχές κύκλου οι οποίες χαρακτηρίζονται από έλλειψη της περιόδου αμηνόρροια η ολιγομηνόρροια ή στην αντίθετη περίπτωση ισχυρότερη αιμορραγία
Η αμηνόρροια σημαίνει την απουσία περιόδου και χαρακτηρίζεται ως πρωτοπαθής όταν στην ηλικία των 15 ετών το κορίτσι δεν έχει περίοδο, ή δευτεροπαθής, στην περίπτωση που η περίοδος απουσιάζει για περισσότερο από 6 μήνες σε γυναίκα η οποία είχε πρότερη έμμηνο ρύση.
Η ολιγομηνόρροια χαρακτηρίζεται από ακανόνιστους έμμηνους κύκλους και ορίζεται ως η εμφάνιση λιγότερων από 6-8 περιόδων κατ’ έτος.
Πρωτοπαθής αμηνόρροια: μερικές από τις πιο συχνές αιτίες πρωτοπαθούς αμηνόρροιας είναι γενετικές ή χρωμοσωμικές ανωμαλίες καθώς και ανωμαλίες των γεννητικών οργάνων, π.χ. ανωμαλίες διάπλασης της μήτρας. Επίσης όλες οι αιτίες οι οποίες οδηγούν σε δευτεροπαθή αμηνόρροια μπορεί να προκαλέσουν και πρωτοπαθή αμηνόρροια, αν είναι παρούσες κατά την έναρξη της περιόδου.
Δευτεροπαθης αμηνόρροια: στην πράξη η πιο συχνή αιτία δευτεροπαθούς αμηνόρροιας είναι η εγκυμοσύνη, αλλά άλλες καταστάσεις μπορεί να είναι προβλήματα των ωοθηκών, όπως για παράδειγμα το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών αλλά και η ωοθηκική ανεπάρκεια (πρόωρη εμμηνόπαυση). Η αιτία μπορεί να βρίσκεται στον υποθάλαμο, ο οποίος παρουσιάζει μειωμένη παραγωγή μιας ορμόνης (GnRH). Συχνή αιτία υποθαλαμικής αιτιολογίας αμηνόρροιας είναι το εξαιρετικά χαμηλό σωματικό βάρος το οποίο μπορεί να παρατηρηθεί σε διαταραχές όπως η νευρική ανορεξία / βουλιμία, το ψυχολογικό στρες αλλά και η πολύ έντονη σωματική άσκηση. Σε κάποιες περιπτώσεις το αίτιο της υποθαλαμικής αμηνόρροιας παραμένει αδιάγνωστο. Όγκοι της υπόφυσης που παράγουν ωκυτοκίνη μπορεί επίσης να προκαλέσουν δευτεροπαθή αμηνόρροια.
Μία αιτία δευτεροπαθούς αμηνόρροιας είναι δυστυχώς και το σύνδρομο Asherman, το οποίο οφείλεται σε γυναικολογικές επεμβάσεις όπως αποξέσεις, οι οποίες προκαλούν σοβαρές συμφύσεις καταστρέφοντας το ενδομήτριο. Η αιμορραγία κατά την περίοδο μπορεί να είναι ελάχιστη η απούσα. Στην περίπτωση αυτή η θεραπεία είναι εξατομικευμένη και μπορεί να γίνει με υστεροσκόπηση.
Στην περίπτωση που η περίοδος έρχεται σπανιότερα από το φυσιολογικό μιλούμε για ολιγομηνόρροια. Η συχνότερη αιτία στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας είναι το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. (hyperlink στο αντίστοιχο κεφάλαιο)
Για την αξιολόγηση των διαταραχών του κύκλου του τύπου της αμηνόρροιας ή της ολιγομηνόρροιας είναι απαραίτητη η λήψη ενός αναλυτικού ιστορικού, η κλινική εξέταση αλλά και ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις.
Η θεραπεία είναι εξαρτώμενη από το υποκείμενο αίτιο. Στη συχνή περίπτωση της υποθαλαμικής αμηνόρροιας είναι πιθανόν οι κανονικές περίοδοι να επιστρέψουν μετά από αλλαγές στον τρόπο ζωής όπως η υγιεινή διατροφή και η αποφυγή εξαντλητικής άσκησης, όπως επίσης και ο έλεγχος του έντονου ψυχολογικού στρες. Είναι σκόπιμο να χορηγηθούν σκευάσματα ασβεστίου και βιταμίνης D, ενώ σε πολλές περιπτώσεις συνιστάται μιας μορφής ορμονική υποκατάσταση για παράδειγμα με αντισυλληπτικά δισκία.
Αν το αίτιο της δευτεροπαθούς αμηνόρροιας είναι η πρόωρη εμμηνόπαυση, δηλαδή η πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια, η θεραπεία είναι εξατομικευμένη και εξαρτάται από την επιθυμία της γυναίκας να αποκτήσει ή όχι παιδιά, κατά κανόνα όμως εάν η περίοδος σταματήσει πριν την ηλικία των 40 ετών, τα οφέλη της ορμονικής υποκατάστασης υπερτερούν των κινδύνων. Στην περίπτωση όγκω που παράγουν προλακτίνη, η θεραπεία γίνεται με ειδικά φάρμακα (ανταγωνιστές της ντοπαμίνης) και έχει γενικά άριστα αποτελέσματα.